Najstarszy znany współczesny ptak – pradawny krewny gęsi
Title”>Vegavis iaai była pradawnym krewnym kaczek i gęsi, ale nurkowała za rybami jak perkozy lub nurzyki.
Odkrycie liczącej 69 milionów lat czaszki na Antarktydzie dostarczyło naukowcom przełomowych informacji na temat ewolucji ptaków. Znalezisko to należy do gatunku Vegavis iaai, pradawnego ptaka blisko spokrewnionego z dzisiejszymi kaczkami i gęsiami. Jest to obecnie najstarszy znany przedstawiciel nowoczesnych ptaków.
Odkrycie to dostarcza nowego spojrzenia na różnorodność i adaptacyjność ptaków u schyłku ery dinozaurów. Możliwość, że już wtedy istniały ptaki o wyspecjalizowanych, niszowych strategiach przetrwania, rzuca nowe światło na procesy ewolucyjne, które doprowadziły do pojawienia się współczesnych linii ptaków wodnych.
Mimo pokrewieństwa z dzisiejszymi kaczkami i gęsiami, wygląd i tryb życia Vegavis iaai prawdopodobnie znacząco odbiegały od współczesnych gatunków tych ptaków. Kształt dzioba, budowa mięśni szczęki i struktura kończyn tylnych sugerują, że ptak ten był dobrze przystosowany do nurkowania w poszukiwaniu ryb. Współczesne ptaki, które przypominają go pod względem zachowania, to perkozy i nurzyki – mimo że nie są blisko spokrewnione z kaczkami czy gęsiami.
Jacqueline Nguyen z Australijskiego Muzeum w Sydney zaznacza, że odkrycie to kończy długotrwałą debatę wśród naukowców zajmujących się ewolucją ptaków. Nowe dowody sugerują, że Vegavis iaai wykształcił unikalny sposób zdobywania pożywienia i poruszania się, co może oznaczać, że jego ewolucja była nietypowym „eksperymentem ewolucyjnym” w dziejach ptaków wodnych.
Fossyl został odnaleziony w 2011 roku na Wyspie Vega, u wybrzeży Półwyspu Antarktycznego. Skała, w której był zatopiony, była tak twarda, że naukowcy musieli poświęcić setki godzin na jej oczyszczenie. Dopiero po dokładnym wydobyciu kości możliwe było przeprowadzenie ich szczegółowego skanowania i analiza struktur anatomicznych.
Credit”>Mark Witton
Patrick O’Connor z Uniwersytetu Ohio, który pracował nad badaniem tego wyjątkowego znaleziska, wskazuje na dwie kluczowe cechy czaszki, które jednoznacznie dowodzą jej przynależności do nowoczesnych ptaków. Po pierwsze, górna część dzioba składa się przede wszystkim z kości przedszczękowej (premaxilla), podczas gdy szczęka (maxilla) jest znacznie zredukowana i stanowi jedynie niewielką część podniebienia kostnego. Po drugie, mózgowie przednie jest wyjątkowo rozwinięte w stosunku do reszty mózgu, co odróżnia go od starszych, bardziej pierwotnych ptaków oraz bliskich ich krewnych, jak Velociraptor.
Pierwsze ślady istnienia tego gatunku odkryto już dwie dekady temu, jednak do tej pory badacze dysponowali jedynie fragmentarycznymi szczątkami czaszki, co utrudniało jednoznaczną klasyfikację. Nie było jasne, czy Vegavis iaai był rzeczywiście ptakiem wodnym, czy może należał do grupy dinozaurów blisko spokrewnionych z ptakami. Dopiero pełna analiza nowo odkrytej czaszki rozwiała wszelkie wątpliwości.
